David Nield
Günümüzün modern insanlarının genetik mirasının bir kısmı, on binlerce yıl önce, Denisova insanlarıyla çiftleştiğimizde oluştu. Daha sonraki genetik adaptasyonlar bizi depresyon gibi ılımlı zihinsel sağlık sorunlarına yatkın hale getirmiş olabilir. Bu bulgu, İspanyol araştırmacılar tarafından yapılan ve ‘SLC30A9’ adı verilen bir gen varyantının, özellikle Doğu Asya popülasyonlarında muhtemelen pozitif seçilimin bir sonucu olarak evrimleştiğini gösteren daha önceki araştırmalardan çıkan yeni bir çalışmanın sonucu olarak ortaya çıkıyor.
UZAK GEÇMİŞİN HAYALETLERİ
Bu gen, çinkonun hücre zarları boyunca düzenlenmesini ve taşınmasını sağlar. Çinko, sağlıklı büyümemiz ve nörolojik ve bağışıklık sistemlerimizin sağlıklı işleyişi açısından önemlidir ve bu özel adaptasyon, bu uyum sürecini değiştirir. Peki bu genetik adaptasyon nasıl ortaya çıktı? Denisova genomuyla yapılan ayrıntılı bir karşılaştırma, Doğu Asya’da tespit edilen aynı mutasyon için bir eşleşme ortaya çıkardı; Ancak Neandertal toplumlarıyla böyle bir eşleşme gözlemlenmedi.
Pompeu Fabra Üniversitesi’nden (UPF) evrimsel biyolog Ana Roca-Umbert, “Gen haritasını inceleyerek, gözlemlenen genetik çeşitliliğin geçmişte arkaik insanlarla, büyük olasılıkla Denisovalılarla çiftleşmenin sonucu olduğunu bulduk” diyor.
Araştırma ekibinin laboratuvar deneyleri, bu varyasyonun, ‘merkezi’ mitokondri de dahil olmak üzere bir dizi hücresel yapının çinkoyu işleme ve metabolizmadaki değişiklikler yoluyla potansiyel olarak etkileme şeklindeki farklılıklarla bağlantılı olduğunu ortaya çıkardı.
EVRİMİN KORUMAYI TERCİH ETTİĞİ BİR GEN
Üstelik araştırmacılar, evrimin bazı nedenlerden dolayı ‘SLC30A9’ genini korumayı seçtiğinden şüpheleniyorlardı; Ancak şu ana kadar bunun ne gibi faydalar sağlayabileceğini net olarak anlayamamışlardı. Artık Denisova varyantının soğuk iklimlerde bize daha iyi koruma sağlaması bekleniyor.
UPF’den evrimsel biyolog Jorge Garcia-Calleja, “Bu değişikliğin insanlar için bir faydası olmuş gibi görünüyor ve seçici bir avantaj olduğu kanıtlandı” diyor. “Sonuç olarak, ‘SLC30A9’ adı verilen gendeki bu varyasyon seçildi ve modern insanlara taşındı.”
Geçmişle olan genetik bağlantılarımıza gelince, bu şimdiye kadar keşfettiğimiz en yaygın ve değerli bağlantılardan biri; Ancak genlerimizin nasıl gelişmeye ve bizi etkilemeye devam ettiği konusunda hâlâ araştırılacak çok şey var. Daha önce ‘SLC30A9’ varyantı daha yüksek depresyon riski ve farklı zihinsel bozukluklarla da ilişkilendirilmişti. Bu nedenle Denisovalılardan miras kalan genetiğin zihinsel sağlığımızda da rol oynaması muhtemel görünüyor.
Ayrıca bu muhtemelen çinkonun sertleşme sürecine de bağlıdır. Çinko, sinir sisteminin uyarılabilirliğini düzenlemede önemlidir ve zihinsel sağlıkla bağlantılıdır. Ve bu, araştırmacıların daha fazla incelemek istediği bir ilişkidir. UPF’de moleküler biyolog olarak görevini sürdüren Rubén Vicente, “Gelecekte bu araştırmayı hayvan modelleri üzerinde genişletmek, akıl hastalıklarından muzdarip olma eğilimini aydınlatmamızı sağlayabilir” diyor.
Araştırma makalesi PLOS Genetics dergisinde yayınlandı.
Orijinal makale Science Alert web sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
